Tiêu dùng là một khái niệm quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Đây là một hoạt động mà mỗi người thường xuyên thực hiện, nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi, tiêu dùng thực sự là gì và những điều cần biết về chủ đề này? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm tiêu dùng và các thông tin xung quanh chủ đề này.
1. Tiêu dùng là gì?
1.1 Khái niệm tiêu dùng
Tiêu dùng (Consumption) là quá trình sử dụng và tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ và tài nguyên để đáp ứng nhu cầu của con người. Nó bao gồm các hoạt động mua sắm, sử dụng và tiêu hao hàng hóa như thực phẩm, quần áo, thiết bị điện tử, xe cộ, nhà cửa, và năng lượng,...
Tất cả mọi người đều tiêu dùng hàng ngày. Tiêu dùng bao gồm cả những hành động nhỏ nhặt như mua thực phẩm, quần áo, đồ dùng cá nhân, điện thoại di động, xe hơi, nhà cửa, đồ gia dụng và các dịch vụ khác. Nó là một phần quan trọng của cuộc sống đương đại và đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu của con người.
✍ Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết về tiêu chuẩn ISO 9001 - Hệ thống quản lý chất lượng
1.2 Tầm quan trọng của tiêu dùng bền vững
Tiêu dùng không chỉ đơn thuần là việc mua sắm và sử dụng. Nó còn liên quan đến tầm ảnh hưởng của bạn đối với môi trường và xã hội. Tiêu dùng bền vững là một phong cách tiêu dùng hướng đến giảm thiểu tác động xấu đến môi trường, hỗ trợ công bằng xã hội, và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Điều này bao gồm việc lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc bền vững, giảm lượng rác thải, và hỗ trợ các doanh nghiệp xã hội.
Trong kinh tế, tiêu dùng là một phần quan trọng của hoạt động kinh tế và đóng vai trò quan trọng trong việc định hình nền kinh tế của một quốc gia. Các hoạt động tiêu dùng của người dân sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, đặc biệt là trong các quốc gia có nền kinh tế dựa vào tiêu dùng. Tiêu dùng cũng có thể giúp tăng sản xuất và tạo việc làm cho nhiều người. Nó cũng có thể góp phần thúc đẩy sự đổi mới kỹ thuật, cải tiến sản phẩm và dịch vụ.
Tuy nhiên, các hoạt động tiêu dùng cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và sức khoẻ con người, vì vậy cần phải quản lý và sử dụng các tài nguyên và sản phẩm một cách bền vững. Các sản phẩm và dịch vụ tiêu dùng cũng có thể tác động đến quyết định tiêu dùng của người tiêu dùng, do đó các công ty thường có chiến lược tiếp thị đặc biệt để cạnh tranh trong thị trường tiêu dùng.
Ngoài ra, tiêu dùng còn là một chủ đề quan trọng trong văn hoá xã hội. Nó thể hiện phong cách sống, sự thịnh vượng và địa vị xã hội của người tiêu dùng. Nó cũng có thể tác động đến thói quen và phong cách sống của người dân, đặc biệt là ở các quốc gia phát triển.
Tiêu dùng không chỉ đơn thuần là việc mua sắm và sử dụng
✍ Xem thêm: Chứng nhận chất lượng sản phẩm hàng hoá | Nâng tâm thương hiệu - Khẳng định chất lượng
2. Những yếu tố ảnh hưởng đến tiêu dùng
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của con người, trong đó bao gồm:
- Thu nhập: thu nhập của mỗi người sẽ ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của họ. Nếu người tiêu dùng có thu nhập cao, họ sẽ có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn và mua các sản phẩm và dịch vụ đắt tiền hơn. Ngược lại, nếu thu nhập của họ thấp, họ sẽ có xu hướng tiêu dùng ít hơn và tìm kiếm các sản phẩm và dịch vụ giá rẻ hơn.
- Giới tính: giới tính có thể ảnh hưởng đến sở thích và nhu cầu tiêu dùng của con người. Ví dụ phụ nữ có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn đối với các sản phẩm làm đẹp và thời trang hơn là nam giới
- Độ tuổi: độ tuổi của người tiêu dùng cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của họ. Ví dụ người trê tuổi có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn đối với các sản phẩm công nghệ, thời trang, giải trí và du lịch
- Vùng địa lý: vùng địa lý cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của con người. Ví dụ những người sống ở thành phố có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn đối với các sản phẩm và dịch vụ cao cấp, trong khi người sống ở nông thôn có xu hướng tiêu dùng ít hơn và tìm kiếm các sản phẩm và dịch cụ giá rẻ hơn.
- Văn hoá và giá trị: văn hoá và giá trị của mỗi cá nhân cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của họ. Ví dụ những người có gia đình đông thành viên có thể có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn đối với các sản phẩm và dịch vụ gia đình nhiều hơn
- Truyền thông: những thông điệp từ truyền thông có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của người dân. Ví dụ các quảng cáo và thông điệp truyền thông có thể ảnh hưởng đến sở thích và nhu cầu tiêu dùng của người tiêu dùng.
- Tình trạng kinh tế: tình trạng kinh tế chung của một quốc gia hay khu vực có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của người dân. Nếu nền kinh tế đang phát triển, người tiêu dùng có thể có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn, còn nếu đang gặp khó khăn, họ có thể tiêu dùng ít hơn.
- Tình trạng sức khoẻ và môi trường: tình trạng sức khoẻ và môi trường cũng có thể ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng của người dân. Ví dụ nếu một bệnh dịch lan rộng, người dân có thể tìm cách mua thêm các sản phẩm liên quan đến sức khoẻ và kháng khuẩn. Ngoài ra người tiêu dùng có thể tìm kiếm các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của con người
✍ Xem thêm: 7 nguyên tắc trong quản lý chất lượng theo ISO 9001 | Tìm hiểu ngay
3. Tiêu dùng có ảnh hưởng như thế nào?
Hành vi tiêu dùng có thể có ảnh hưởng lớn đến cá nhân, cộng đồng và môi trường. Dưới đây là một số tác động của hành vi tiêu dùng:
- Tác động đến sức khoẻ: hành vi tiêu dùng không lành mạnh như việc ăn uống không tốt, hút thuốc lá, uống rượu bia, dùng ma tuý, sử dụng các sản phẩm không an toàn có thể gây hại đến sức khoẻ của người tiêu dùng
- Tác động đến tài chính: hành vi tiêu dùng quá mức hoặc không có kế hoạch đầu tư tiền bạc một cách hợp lý có thể dẫn đến rủi ro tài chính và sự cân bằng tài chính của cá nhân bị ảnh hưởng
- Tác động đến môi trường: hành vi tiêu dùng không bền vững có thể gây hại đến môi trường. Ví dụ việc tiêu thụ nhiều sản phẩm sử dụng một lần và sử dụng túi nylon, chai nhựa không tái chế có thể gây ô nhiễm môi trường và gây ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và động vật
- Tác động đến xã hội: hành vi tiêu dùng không đúng đắn có thể gây ảnh hưởng xấu đến xã hội. Ví dụ việc tiêu thụ các sản phẩm bất hợp pháp hoặc được sản xuất bằng lao động nô lệ có thể tạo ra hậu quả xấu đến các bên liên quan
- Tác động đến tài nguyên: hành vi tiêu dùng quá mức có thể làm tăng nhu cầu sử dụng tài nguyên và dẫn đến tình trạng thiếu hụt tài nguyên. Ví dụ việc sử dụng ô tô cá nhân khi có thể đi bộ hoặc sử dụng phương tiện công cộng sẽ làm tăng lượng khí thải ô nhiễm và sử dụng tài nguyên hoá thạch như xăng dầu
- Tác động đến sản xuất: hành vi tiêu dùng của người tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến sản xuất các sản phẩm. Nếu người tiêu dùng không quan tâm đến chất lượng và an toàn của sản phẩm, các nhà sản xuất có thể cắt giảm chi phí để tăng lợi nhuận dẫn đến sản phẩm kém chất lượng hoặc không an toàn
- Tác động đến kinh tế: hành vi tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến tính trạng kinh tế của một quốc gia. Nếu người tiêu dùng không tiêu dùng đúng mức và không theo kế hoạch thì động lực tiêu dùng của nền kinh tế sẽ không được duy trì và có thể dẫn đến suy thoái kinh tế
- Tác động đến địa phương: hành vi tiêu dùng của người tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến địa phương của họ. Ví dụ nếu người tiêu dùng ưu tiên mua hàng hoá từ các quốc gia khác thay vì mua hàng hoá địa phương thì địa phương của họ sẽ bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm hoạt động kinh doanh và giảm đòn bẩy kinh tế
Tiêu dùng quá mức hoặc không có kế hoạch đầu tư tiền bạc một cách hợp lý có thể dẫn đến rủi ro tài chính
✍ Xem thêm: Quản trị rủi ro là gì? Quy trình 7 bước kiểm soát rủi ro
4. Thế nào là người tiêu dùng?
4.1 Khái niệm
Người tiêu dùng hay người tiêu thụ là một từ nghĩa rộng dùng để chỉ các cá nhân hoặc hộ gia đình dùng sản phẩm hoặc dịch vụ sản xuất trong nền kinh tế. Khái niệm người tiêu dùng được dùng trong nhiều văn cảnh khác nhau vì thế cách dùng và tầm quan trọng của khái niệm này có thể rất đa dạng. Người tiêu dùng là người có nhu cầu, có khả năng mua sắm các sản phẩm dịch vụ trên thị trường phục vụ cho đời sông hàng ngày, người tiêu dùng có thể là cá nhân hoặc hộ gia đình.
Căn cứ vào khoản 1 Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định như sau:
Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Người tiêu dùng là người mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân, gia đình, tổ chức.
Theo như quy định trên thì người mua, sử dụng hàng hóa dịch vụ với mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân, gia đình, tổ chức được xem là người tiêu dùng.
4.2 Bảo vệ Quyền của người tiêu dùng
Người tiêu dùng có được yêu cầu người bán hàng bồi thường thiệt hại khi chất lượng, số lượng hàng hóa không đúng như quảng cáo không?
Căn cứ vào Điều 8 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định như sau:
Quyền của người tiêu dùng
1. Được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp.
2. Được cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; được cung cấp hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng.
3. Lựa chọn hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ theo nhu cầu, điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia hoặc không tham gia giao dịch và các nội dung thỏa thuận khi tham gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
4. Góp ý kiến với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ về giá cả, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, phong cách phục vụ, phương thức giao dịch và nội dung khác liên quan đến giao dịch giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
5. Tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
6. Yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.
7. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
8. Được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.
Như vậy, người tiêu dụng sẽ có 8 quyền lợi theo quy định nêu trên.
Trong đó, người tiêu dùng sẽ có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.
Do đó, nếu như người tiêu dùng mua phải hàng hóa không đúng chất lượng, số lượng như người bán hàng đã quảng cáo, cam kết thì người tiêu dùng có quyền yêu cầu người bán hàng bồi thường thiệt hại cho mình.
Căn cứ vào Điều 6 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định như sau:
Bảo vệ thông tin của người tiêu dùng
1. Người tiêu dùng được bảo đảm an toàn, bí mật thông tin của mình khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ, trừ trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
2. Trường hợp thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin của người tiêu dùng thì tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ có trách nhiệm:
a) Thông báo rõ ràng, công khai trước khi thực hiện với người tiêu dùng về mục đích hoạt động thu thập, sử dụng thông tin của người tiêu dùng;
b) Sử dụng thông tin phù hợp với mục đích đã thông báo với người tiêu dùng và phải được người tiêu dùng đồng ý;
c) Bảo đảm an toàn, chính xác, đầy đủ khi thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin của người tiêu dùng;
d) Tự mình hoặc có biện pháp để người tiêu dùng cập nhật, điều chỉnh thông tin khi phát hiện thấy thông tin đó không chính xác;
đ) Chỉ được chuyển giao thông tin của người tiêu dùng cho bên thứ ba khi có sự đồng ý của người tiêu dùng, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Theo như quy định trên thì khi mà người bán hàng chuyển giao thông tin của người tiêu dùng thì phải có trách nhiệm:
- Thông báo rõ ràng, công khai trước khi thực hiện với người tiêu dùng về mục đích hoạt động thu thập, sử dụng thông tin của người tiêu dùng;
- Sử dụng thông tin phù hợp với mục đích đã thông báo với người tiêu dùng và phải được người tiêu dùng đồng ý;
- Bảo đảm an toàn, chính xác, đầy đủ khi thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin của người tiêu dùng;
- Tự mình hoặc có biện pháp để người tiêu dùng cập nhật, điều chỉnh thông tin khi phát hiện thấy thông tin đó không chính xác;
- Chỉ được chuyển giao thông tin của người tiêu dùng cho bên thứ ba khi có sự đồng ý của người tiêu dùng, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Người tiêu dùng chỉ các cá nhân hoặc hộ gia đình dùng sản phẩm hoặc dịch vụ
5. Quản lý tài chính cá nhân trong tiêu dùng
Việc quản lý tài chính cá nhân trong tiêu dùng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định tài chính và tránh nợ nần không cần thiết. Điều này đòi hỏi bạn phải xây dựng một ngân sách, theo dõi các khoản tiêu dùng, và tập trung vào các ưu tiên tài chính cá nhân.
Nhìn chung, tiêu dùng là một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày và có ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống của chúng ta. Hiểu rõ về tiêu dùng và cách quản lý nó có thể giúp bạn đảm bảo sự cân bằng giữa nhu cầu và tài chính cá nhân, đồng thời đóng góp vào một tương lai bền vững cho môi trường và xã hội.
*Đây là bài cung cấp thông tin, Vinacontrol CE không hỗ trợ dịch vụ này!
