Cúng đầy tháng cho bé (hay cúng mụ) là một nét đẹp trong văn hóa tín ngưỡng, tâm linh của người dân Việt Nam. Tùy vào từng vùng miền và giới tính của bé mà nghi thức có vài nét khác biệt. Sau đây mời các bạn theo dõi bài viết để hiểu rõ hơn về nghi lễ này, từ đó biết cách chuẩn bị để lễ cúng được tiến hành tốt đẹp.
1. Tại sao cần phải cúng đầy tháng cho bé?
Cúng đầy tháng (hay còn gọi là cúng mụ) là nghi thức truyền thống của người dân Việt Nam từ bao đời nay. Nghi thức này được thực hiện khi bé tròn 1 tháng tuổi, với mục đích tạ ơn 12 Bà Mụ và Đức ông đã đem đứa trẻ đến nhà, giúp mẹ tròn con vuông.
Đây cũng là cái lễ để trình báo với mọi người, gia tộc, tổ tiên rằng một thành viên mới gia nhập gia đình, mong mọi người sẽ cưu mang, che chở cho đứa trẻ. Với ý nghĩa đó, lễ cúng đầy tháng cho bé được tiếp tục lưu giữ và thực hiện cho tới ngày nay.
Tìm hiểu thêm về Đức ông và 12 Bà mụ
Theo quan niệm nhân gian, mỗi đứa trẻ được sinh ra là do có sự đỡ đầu của 13 bà tiên gồm 12 bà Mụ và 1 bà Chúa. Mỗi một bà Mụ sẽ có trách nặn ra một bộ phận trên cơ thể của em bé:
- Mụ bà Trần Tứ Nương coi việc sanh đẻ (chú sanh).
- Mụ bà Vạn Tứ Nương coi việc thai nghén (chú thai).
- Mụ bà Lâm Cửu Nương coi việc thụ thai (thủ thai).
- Mụ bà Lưu Thất Nương coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé (chú nam nữ).
- Mụ bà Lâm Nhất Nương coi việc chăm sóc bào thai (an thai).
- Mụ bà Lý Đại Nương coi việc chuyển dạ (chuyển sanh).
- Mụ bà Hứa Đại Nương coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản).
- Mụ bà Cao Tứ Nương coi việc ở cữ (dưỡng sanh).
- Mụ bà Tăng Ngũ Nương coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống).
- Mụ bà Mã Ngũ Nương coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử).
- Mụ bà Trúc Ngũ Nương coi việc giữ trẻ (bảo tử).
- Mụ bà Nguyễn Tam Nương coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ (giám sanh).
Đức Ông là vị thần canh giữ cửa chùa, đồng thời là vị thần phù hộ cho trẻ em. Cúng Đức Ông xuất phát từ mong muốn trẻ được phúc đức của Đức Ông che chở, bảo vệ và chăm lo để bé lớn lên khỏe mạnh.
2. Cách tính ngày đầy tháng cho bé trai, bé gái chính xác
2.1. Ngày cúng mụ cho bé
Ông bà ta từ bao đời nay quan niệm rằng, cách tính ngày đầy tháng cho bé là: “gái lùi hai, trai lùi một” và ngày đầy tháng được tính theo lịch âm.
Nghĩa là nếu bé sinh ngày 15 tháng 1 âm lịch thì:
- Ngày cúng đầy tháng cho bé gái sẽ là ngày 13 tháng 1 âm lịch.
- Ngày cúng đầy tháng cho bé trai là ngày 14 tháng 1 âm lịch.
2.2. Giờ tiến hành lễ cúng đầy tháng
Theo quan niêm tâm linh “Năm tốt không bằng tháng tốt, tháng tốt không bằng ngày tốt, ngày tốt không bằng giờ tốt”, nhiều gia đình rất coi trọng giờ cúng đầy tháng cho bé. Giờ cúng có thể lựa chọn vào buổi sáng (7 - 11h) hoặc chiều mát (15 - 19h). Muốn kĩ càng hơn, bố mẹ nên chọn giờ cúng mụ theo tuổi để tránh xung khắc với cung mệnh.
- Tuổi Tý nên chọn giờ Ngọ.
- Tuổi Sửu nên chọn giờ Tý.
- Tuổi Dần nên chọn giờ Sửu hoặc Mùi.
- Tuổi Mão nên chọn giờ Thìn hoặc Tuất.
- Tuổi Thìn nên chọn giờ Hợi.
- Tuổi Tỵ nên chọn giờ Dậu.
- Tuổi Ngọ nên chọn giờ Thân.
- Tuổi Mùi nên chọn giờ Tý.
- Tuổi Thân nên chọn giờ Mão.
- Tuổi Dậu nên chọn giờ Dần.
- Tuổi Tuất nên chọn giờ Hợi.
- Tuổi Hợi nên chọn giờ Tý.
3. Những điều cần chuẩn bị cho nghi lễ cúng đầy tháng
3.1. Chuẩn bị lễ vật
Lễ vật cúng Bà Chúa và 12 Bà Mụ
Lễ vật cúng Bà Chúa và 12 Bà Mụ cần được chuẩn bị chu đáo, sắp xếp gọn gàng. Trong mâm cúng này ta sẽ chuẩn bị 12 loại đồ giống nhau và thêm 1 phần tương tự nhưng lớn hơn (đây là phần dành cho Bà Chúa, đồng thời kèm theo 1 đôi đũa hoa).
- Lễ mặn: Xôi, gà, cơm, canh, các món lễ mặn, rượu. . .
- 12 chén chè nhỏ và 1 phần lớn hơn.
Với lễ cúng mụ cho bé trai: Ở miền Bắc thường cúng chè hoa cau. Miền Nam hay dùng chè đậu nước dừa. Miền Trung thường là chè đậu xanh đánh. Người xưa thường quan niệm rằng, cúng chè đậu sẽ mang lại may mắn cho con, giúp con đỗ đạt trên con đường học vấn và thành công trong sự nghiệp.
Với lễ cúng mụ cho bé gái: lễ cúng đầy tháng thường là chè trôi nước. Bởi bánh trôi nước tượng trưng cho sự trôi chảy, suôn sẻ trong tình cảm, cầu mong cho con có một mối lương duyên tốt.
- 12 đĩa xôi nhỏ và 1 phần lớn hơn (có thể là xôi gấc hoặc xôi đậu, bé trai thường là xôi 3 tầng)
- 12 chén cháo nhỏ và 1 phần lớn hơn.
- Thịt quay và bánh hỏi chia làm 12 đĩa cùng với 12 ly rượu nhỏ. Hoặc không có thể thay bằng 12 trứng vịt và 12 ly nước nhỏ; thêm 1 phần như trên nhưng lớn hơn.
- 12 đôi hài xanh giống hệt nhau và 1 đôi giống vậy nhưng lớn hơn.
- 12 nén vàng xanh giống nhau và 1 nén vàng xanh lớn hơn.
- 12 bộ váy áo đẹp màu xanh giống hệt nhau và 1 bộ lớn hơn.
- 12 miếng trầu cánh phượng giống hệt nhau và 1 miếng trầu têm cánh phượng to hơn.
- Bộ đồ chơi : Bát, đũa, thìa, chén cốc, con giống, xe cộ, nón, mũ… giống hệt nhau và một bộ giống như vậy nhưng to hơn (những đồ lễ này có thể bằng nhựa, bằng sành sứ).
- Bộ 1 sên gồm: thịt heo, trứng gà hoặc trứng vịt, tôm hoặc cua.
- Phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả chia đều thành 12 phần giống nhau và 1 phần lớn hơn.
- Bát hương, lọ hoa tươi nhiều màu, tiền vàng, cốc nước thanh tịnh (bày ở mâm trên cùng lễ mặn).
Lễ vật cúng Đức Ông và 3 Đức thầy
Bao gồm thánh sư, tiên sư, tổ sư là người truyền nghề nghiệp cho trẻ em có:
- 1 con gà luộc chéo cánh
- 1 tô cháo lớn
- 1 tô chè lớn
- 3 đĩa xôi lớn
- 1 miếng thịt quay, một đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ), trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
Lễ vật cúng Thần tài, Thổ địa, Gia tiên
Bên cạnh những lễ vật trên, các gia đình cũng nhớ chuẩn bị mâm cúng đầy đủ cho bàn thờ Gia tiên, bàn thờ Phật và bàn thờ Thổ Thần, Thổ Địa (nếu có). Mỗi mâm thường cần có:
- 1 đĩa trái cây ngũ quả.
- 1 bát chè
- 1 đĩa xôi
- 3 ly nước
- Hương, hoa
- 1 bộ tam sên gồm thịt, trứng, tôm hoặc cua.
Với phần lễ mặn, miền Bắc chỉ cúng gà trống luộc, miền Nam cúng gà luộc hoặc vịt quay, miền Trung cúng gà luộc (không phân biệt trống mái). Ở miền Trung thường chọn đồ chay tịnh nên mâm cúng thường đơn giản, không quá cầu kỳ.
3.2. Chuẩn bị văn khấn, bài cúng
Để tổ chức ngày đầy tháng cho bé thì công việc quan trọng nữa là chuẩn bị sẵn những nội dung trong bài cúng để phù hợp và thể hiện sự tôn trọng, lòng thành kính giành cho cõi tâm linh.
Nội dung quan trọng không thể thiếu trong buổi lễ cúng đầy tháng chính là bài văn khấn khi làm lễ, đúng vào giờ hoàng đạo trong ngày đã được gia đình tiến hành chọn nghi lễ cho con thì bố mẹ hoặc ông bà sẽ tiến hành đọc văn khấn và làm lễ bắt miếng cho trẻ. Nội dụng của bài cúng đầy tháng như sau:
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy Đệ nhất Thiên tỉ đại tiên chúa
Con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Con kính lạy Đệ tam Tiên Mụ đại tiên chúa
Con kính lạy Thập nhị bộ Tiên nương
Con kính lạy Tam tập lục cung chư vị Tiên nương
Hôm nay là ngày … tháng … năm
Vợ chồng con là …………………..
Sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………………
Chúng con ngụ tại : ……………………………………..
Nay nhân ngày đầy tháng (đầy cữ, đầy năm) chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn tọa chư vị Tôn thân kính cẩn tâu trình :
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ Công, Long Mạch, Thổ Địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu tên là …………… sinh ngày ……………. được mẹ tròn con vuông.
Cúi xin chư vị Tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngoan, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai vô ương, vô hạn vô ách. Phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng (nếu là bé trai), kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý.
Toàn gia chúng con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết hưởng vinh quang thịnh vượng.
Xin thành tâm kính lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam Mô A Di Đà Phật !
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Cẩn cáo!
3.3. Sắp xếp mâm cúng
Cách sắp xếp mâm cúng mụ cho bé cũng rất quan trọng, thể hiện sự tôn trọng và lòng thành kính đến các vị Thần và Tổ tiên. Do đó, trước khi tiến hành cúng mụ đầy tháng, chúng ta cần sắp xếp mâm cúng theo một số quy tắc sau:
Chuẩn bị số lượng mâm cúng gồm 2 bàn:
- Một bàn nhỏ, xếp phía trước để bày lễ cúng Đức Ông.
- Một bàn lớn, xếp phía sau, cao hơn khoảng 10 cm: để bày mâm cúng 12 Bà Mụ.
Sắp xếp các món trong mâm cúng đẹp mắt, gọn gàng. Thông thường, ta sẽ xếp xôi, chè, cháo ở 2 bên mâm, gà luộc xếp ở giữa.
Ngoài ra, vị trí đặt mâm cúng và bình hoa cũng rất quan trọng. Vị trí được ông bà ta làm theo là “Đông bình Tây quả”, có nghĩa là đặt bình hoa ở phía đông, còn hoa quả, lễ vật được bày ở phía tây.
4. Nghi thức thực hiện cúng đầy tháng
4.1. Nghi thức khấn vái
Người thực hiện cúng bái (hay chủ lễ) đứng ra thắp nén hương cho tổ tiên, tuyên bố lý do của nghi thức lễ cúng đầy tháng này. Thông thường là ông nội hoặc người đại diện nhà nội sẽ thực hiện nghi thức này.
Tiếp sau đó là bố hoặc mẹ của bé thắp 3 nén hương lên bàn thờ Gia tiên, yêu cầu quần áo phải chỉnh tề, kín đáo. Bố hoặc mẹ của trẻ bế bé ra trước mâm lễ và bắt đầu khấn vái theo bài cúng đầy tháng đã chuẩn bị ở trên, cầu cho các vị ơn trên nhận được tấm lòng thành và sự đáp lễ này.
Chủ lễ thường bắt đầu việc kính cẩn xưng danh các Bà Mụ, Thần Phật, ngày tháng cúng, tên của của hai vợ chồng và tên đứa con. Ngoài ra còn có nơi ở của gia đình, lý do tổ chức lễ cúng. Trong suốt lễ cúng, chủ lễ cần thành tâm cúng bái, bày tỏ lòng biết ơn đối với các Bà Mụ, Bà Chúa, Đức Ông, không nên có chấp niệm xấu.
Trong lễ cúng này, mọi người trong gia đình có thể tập trung cầu nguyện những điều tốt đẹp nhất đến với trẻ.
4.2. Nghi thức khai hoa - hay còn gọi là “bắt miếng”:
Sau nghi thức khấn vái, em bé được đặt ở giữa bàn, chủ lễ rót trà, thắp hương và xin phép khai hoa. Sau đó, người cúng bế bé trên tay và cầm một nhánh hoa, vừa quơ qua quơ lại miệng bé, vừa đọc câu chúc cho bé:
“Mở miệng ra cho có bông, có hoa,
Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,
Mở miệng ra cho có bạc, có tiền,
Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…”
Nghi thức này được thực hiện với mục đích mong con lớn lên đều gặp chuyện tốt đẹp, giàu sang, phú quý, được nhiều người quý mến.
4.3. Nghi thức đặt tên con - hay còn gọi là “nghi thức xin keo”:
Sau khi làm lễ khai hoa, cầu chúc những điều tốt đẹp đến với đứa bé thì chủ lễ sẽ tiến hành nghi thức đặt tên cho con bằng hình thức xin keo. Chủ lễ sẽ lấy hai đồng tiền bạc cổ và gieo vào chiếc đĩa sâu lòng.
Nếu một đồng úp và một đồng ngửa thì cái tên đó được chấp thuận, còn nếu cả hai đồng đều úp hoặc đều ngửa thì phải gieo lại, làm 3 lần nếu không được thì phải đặt tên khác cho trẻ.
5. Những điều cần làm sau khi tiến hành các nghi lễ cúng đầy tháng
- Sau khi tiến hành các nghi thức, (chờ gần hết một cây hương) gia chủ rót trà, khấn vái cảm tạ ơn trên, mang vàng mã đi đốt, vẩy rượu, vãi gạo muối xung quanh nhà.
- Sau khi kết thúc lễ cúng mụ cho bé, cả gia đình, nội ngoại, bạn bè cùng thụ lộc, trao quà mừng đầy tháng cũng như chúc cho bé mọi điều tốt lành.
- Ngoài ra, người mẹ thường được làm phép tẩy uế sau một tháng ở cữ. Người mẹ sẽ bồng con bước qua nồi nước sôi có đặt đinh nung đỏ (trai 7 lần, gái 9 lần) và sau đó đi quanh nhà. Vào lần đầu tiên đi chợ sau ở cữ, người mẹ nên mua 1 gói muối, gạo, trong lúc đi cố tình làm rơi vài đồng tiền lẻ để mong cầu cuộc sống của con sau này được dư dả, sung túc.
Tóm lại: Lễ cúng đầy tháng là một nghi lễ quan trọng đánh dấu bước phát triển của con. Đây cũng là một nét truyền thống tốt đẹp của người dân Việt Nam, thể hiện những hy vọng, ước mong tốt đẹp của thế hệ đi trước dành cho con cháu của mình. Mong rằng bài viết này đã giải đáp những thắc mắc của các bạn. Chúc các bé của bạn luôn khỏe mạnh và bình an!
[THAM KHẢO THÊM]
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha mẹ nên nâng cao khả năng hấp thu & sức đề kháng cho bé yêu qua các sản phẩm men vi sinh (lợi khuẩn).
Hotline tư vấn: 19009482 hoặc 0967629482
