Hoa Tam Thất: Tác Dụng, Cách Dùng Và Giá Bán Hiện Nay

Thông tin tổng quan về hoa tam thất

Hoa tam thất là phần hoa của cây tam thất (Panax pseudoginseng), một loại cây thuộc họ Cuồng cuồng (Araliaceae). Ngoài ra, dược liệu còn có tên gọi khác như điền thất nhân sâm, kim bất hoán, sâm tam thất,...

Đặc điểm hình thái

Để nhận biết hoa tam thất, bạn có thể dựa vào những đặc điểm sau:

• Cụm hoa: Hoa mọc thành từng chùm nhỏ, tựa như những chiếc ô.
• Màu sắc: Hoa có màu xanh lục nhạt.
• Thời điểm ra hoa: Hoa bắt đầu ra từ tháng 7 và nở rộ vào tháng 8 hàng năm.
• Kích thước nụ hoa: Khi chưa nở, nụ hoa có kích thước rất nhỏ, khó thấy.
• Kích thước hoa khi nở: Mỗi bông hoa khi nở bung hoàn toàn có đường kính từ 6cm đến 8cm.
• Đài hoa: Mỗi bông hoa có nhiều đài nhỏ, mỗi đài dài khoảng 3 cm.
• Cuống hoa: Phần cuống ở đài dày hơn so với phần cuống ở nhụy, tạo nên nét đặc trưng riêng cho hoa tam thất.
• Hương thơm: Hoa có mùi thơm nhẹ, dễ chịu.

Ngoài ra, một số đặc điểm của cây tam thất như:

• Quả: Quả tam thất hình cầu, khi chín có màu đỏ tươi, mọng nước, chứa 1 - 3 hạt màu đen bóng.
• Lá: Lá tam thất mọc vòng, gồm 3 - 5 lá chét, có hình dạng giống lá cây nhân sâm. Lá có màu xanh đậm, mép lá có răng cưa nhỏ.
• Thân: Thân rễ tam thất nằm ngang dưới mặt đất, có nhiều đốt, mỗi đốt mang một vết sẹo của thân khí sinh. Thân rễ có màu vàng nâu, chứa nhiều tinh bột.

Phân bố địa lý

Cây tam thất ưa khí hậu mát mẻ, độ ẩm cao, thường mọc ở độ cao từ 1.200 - 2.000m so với mực nước biển. Ở Việt Nam, tam thất được trồng nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai (Sa Pa, Bát Xát), Hà Giang (Đồng Văn, Mèo Vạc), Yên Bái (Mù Cang Chải, Trạm Tấu).

Ngoài ra, tam thất còn được tìm thấy ở một số nước khác như Trung Quốc, Nepal, Bhutan.

Thu hái và bào chế

Thu hái và bào chế hoa tam thất cần được thực hiện đúng kỹ thuật để giữ được tối đa các hoạt chất quý giá.

Thu hái:

• Thời điểm: Thu hái vào mùa thu (tháng 9 - 10), khi hoa nở rộ, có màu trắng hoặc xanh nhạt.
• Cách thu hái: Nên thu hái vào buổi sáng sớm, khi trời khô ráo, sương đã tan hết. Dùng kéo hoặc tay để cắt cả chùm hoa, tránh làm dập nát hoa.
• Lưu ý: Không nên thu hái vào những ngày mưa hoặc khi hoa đã bắt đầu tàn, vì lúc này hàm lượng hoạt chất trong hoa đã giảm.

Bào chế:

• Sơ chế: Sau khi thu hái, loại bỏ các tạp chất như lá, cành, hoa bị sâu bệnh. Rửa sạch và để ráo nước.
• Phơi khô: Trải mỏng hoa trên các nong, nia hoặc phên tre, đem phơi nắng nhẹ hoặc sấy ở nhiệt độ thấp (dưới 40 độ C) cho đến khi hoa khô hoàn toàn.

Thành phần hóa học

Hoa tam thất chứa hàm lượng lớn thành phần hóa học quý giá, bao gồm:

• Saponin: Đây là nhóm chất có hoạt tính sinh học cao, có tác dụng chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch, bảo vệ gan, hạ cholesterol, ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Một số saponin quan trọng trong hoa tam thất là Ginsenoside Rb1, Rg1, Rd,...
• Flavonoid: Có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, chống dị ứng, giảm cholesterol, bảo vệ tim mạch.
• Tinh dầu: Giúp thư giãn, giảm stress, cải thiện giấc ngủ, giảm đau đầu.
• Các acid amin: Cần thiết cho quá trình trao đổi chất của cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe, phục hồi cơ bắp.