Đau bụng do bệnh lý ở đại tràng: Nguyên nhân, chẩn đoán và phòng ngừa

Tình trạng đau bụng do bệnh lý ở đại tràng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như táo bón, tiêu chảy, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích… Cơn đau thường xảy ra ở bụng dưới, phía trên hậu môn, đôi khi xuất hiện khắp vùng bụng và không có vị trí cụ thể. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chăm sóc và điều trị hiệu quả, nhằm tránh biến chứng nghiêm trọng về sau.

Đau bụng do bệnh lý ở đại tràng là gì?

Đau bụng do bệnh lý ở đại tràng là tình trạng đau hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới, thường kèm theo táo bón, tiêu chảy hoặc lẫn máu trong phân. Các triệu chứng đau do bệnh lý ở đại tràng có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, người bệnh cần thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh xảy các vấn đề nghiêm trọng về sau.

Thường bị đau bụng do bệnh đại tràng ở vị trí nào?

Thông thường, triệu chứng đau do bệnh lý ở đại tràng có thể xuất hiện khắp vùng bụng. Trong một số trường hợp, người bệnh chỉ thấy đau ở một vị trí cụ thể, như vùng mạn sườn phải/trái, hố chậu phải/trái. Mức độ đau có thể dữ dội hoặc âm ỉ.

Đại tràng có chiều dài khoảng 1-2 m. Chức năng chính là co bóp để đẩy chất thải và thức ăn đã tiêu hóa về phía trực tràng. Khi đại tràng ở trạng thái khỏe mạnh, những cơn co thắt này hoàn toàn không gây đau đớn và khó nhận ra. Người bệnh chỉ nhận thấy triệu chứng đau khi đại tràng bị viêm, kích ứng, tắc nghẽn, gây ra các cơn co thắt mạnh.

Dấu hiệu đau bụng do bệnh lý ở đại tràng

Cơn đau xuất phát từ đại tràng có thể gây đau ở nhiều vùng khác nhau ở bụng. Nguyên nhân có thể do viêm, kích ứng, tắc nghẽn hoặc giảm lưu lượng máu đến một phần hoặc toàn bộ đại tràng. Một số triệu chứng điển hình có thể gặp phải như:

• Đau bụng kiểu co thắt (thường cải thiện sau khi đi đại tiện)
• Đầy hơi
• Táo bón
• Tiêu chảy

Nguyên nhân đau bụng do bệnh lý ở đại tràng

Cơn đau có thể xuất phát từ một trong các nguyên nhân điển hình dưới đây:(1)

1. Táo bón

Táo bón là tình trạng đi đại tiện phân cứng hoặc tần suất đi đại tiện ít hơn 3 lần/ tuần, cũng có thể là nguyên nhân gây đau bụng do bệnh lý ở đại tràng. Đây là triệu chứng phổ biến của nhiều vấn đề rối loạn tiêu hóa khác nhau, thường đi kèm dấu hiệu chướng bụng, đầy hơi. Một số nguyên nhân gây táo bón mạn tính là táo bón chức năng, hội chứng ruột kích thích thể táo bón (IBS-C) hoặc rối loạn đại tiện (do các rối loạn về cơ và thần kinh của sàn chậu).

2. Tiêu chảy

Tiêu chảy là tình trạng đi đại tiện phân lỏng hoặc nhiều nước, với tần suất từ 3 lần/ ngày trở lên. Cơn đau thường cải thiện sau khi đi đại tiện.

3. Hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích cũng là nguyên nhân phổ biến gây đau bụng. Tình trạng này thường xuất hiện với triệu chứng khó chịu hoặc đau bụng tái phát kèm theo ít nhất 2 trong số các biểu hiện sau: đau liên quan đến đại tiện, đau liên quan đến tiêu chảy hoặc táo bón, đau liên quan đến sự thay đổi độ đặc của phân.

4. Viêm đại tràng

Một số bệnh lý thường gặp nhất bao gồm: viêm đại tràng cấp do vi khuẩn, bệnh Crohn, viêm loét đại trực tràng chảy máu , viêm đại tràng thiếu máu cục bộ (giảm lưu lượng máu đến đại tràng), viêm đại tràng vi thể, viêm đại tràng giả mạc…

5. Bệnh túi thừa

Túi thừa là những túi nhỏ, phồng lên và nhô ra trong thành ruột, có thể xảy ra ở nhiều nơi trên đường tiêu hóa, bao gồm cả đại tràng. Túi thừa có thể bị viêm do ứ đọng thức ăn hoặc phân, vi khuẩn…; áp xe túi thừa; chảy máu hoặc thủng túi thừa. Vị trí đau bụng tuỳ thuộc vào vị trí túi thừa bị tổn thương.

6. Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại tràng là bệnh lý nguy hiểm, có nguy cơ đe dọa đến tính mạng nếu không được can thiệp điều trị kịp thời. Triệu chứng cảnh báo là đau quặn vùng bụng dưới, đi kèm táo bón, nôn, buồn nôn, đầy hơi, suy nhược, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân…

Phương pháp chẩn đoán đau bụng do bệnh lý đại tràng

Nguyên nhân gây đau bụng do bệnh lý đại tràng rất đa dạng, do đó để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện đồng thời nhiều xét nghiệm khác nhau. Ban đầu, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thể chất, xem xét tiền sử bệnh, triệu chứng gặp phải, thời gian, tần suất cơn đau xuất hiện… Sau đó, người bệnh được thăm khám và chỉ định các xét nghiệm, cận lâm sàng phù hợp với tình trạng bệnh, như:

• Khám thực thể: Bác sĩ sử dụng ống nghe để kiểm tra vùng bụng, dùng tay sờ nắn, cảm nhận để phát hiện các điểm đau hoặc khối u. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đeo găng được bôi trơn vào ngón tay, sau đó đưa vào trực tràng để xác định các triệu chứng bất thường khác.

• Xét nghiệm công thức máu ngoại vi: Xét nghiệm này được chỉ định thực hiện để đánh giá các thông số của các tế bào máu ngoại vi: số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu,…

• Các xét nghiệm máu sinh hóa cơ bản khác

• Siêu âm bụng: Siêu âm bụng là một xét nghiệm không xâm lấn, sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cơ quan nội tạng bên trong cơ thể, bao gồm cả đại tràng.

• Nội soi đại tràng: Bác sĩ sử dụng ống nội soi có gắn đèn, camera để đưa vào trực tràng, sau đó di chuyển lên đại tràng để kiểm tra các tổn thương gặp phải.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Chụp CT giúp thu thập hình ảnh chi tiết về các cơ quan trong bụng, từ đó phát hiện sớm các vấn đề bất thường đang xảy ra.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Xét nghiệm này giúp thu thập hình ảnh chi tiết hơn về các mô mềm bên trong cơ thể và tình trạng tổn thương đang gặp phải.

• Nội soi đường tiêu hóa trên: Bác sĩ đưa ống nội soi có gắn camera và đèn đi vào miệng, di chuyển xuống thực quản, dạ dày, ruột non để loại trừ nguyên nhân đau bụng do đường tiêu hóa trên.

Cách trị đau đại tràng

Phương pháp điều trị đau bụng do bệnh lý ở đại tràng sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, cụ thể như sau:

• Táo bón: Người bệnh tự chăm sóc tại nhà bằng cách uống đủ nước, tập thể dục đều đặn, ăn nhiều chất xơ. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc nhuận tràng để cải thiện triệu chứng.

• Tiêu chảy: Đối với tình trạng đau bụng do tiêu chảy cấp tính, người bệnh cũng áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà như xây dựng chế độ ăn BRAT (chuối, cơm, sốt táo và bánh mì nướng), uống nhiều nước hơn và tránh ăn thực phẩm nhiều chất béo. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm, thuốc không kê đơn để cải thiện triệu chứng.

• Hội chứng ruột kích thích: Người bệnh bị đau bụng do hội chứng ruột kích thích có thể điều trị bằng thuốc kết hợp thay đổi chế độ ăn uống và giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, tránh căng thẳng.

• Viêm đại tràng: Các tình trạng viêm đại tràng cơ bản được điều trị bằng thuốc, thay đổi lối sống và chế độ ăn uống. Trong trường hợp mắc viêm đại tràng thiếu máu cục bộ, người bệnh cần điều trị tại bệnh viện bằng thuốc kháng sinh và nuôi dưỡng đường tĩnh mạch. Kháng sinh cũng có thể được chỉ định sử dụng để điều trị nhiễm trùng Clostridioides difficile (C. diff) (gây viêm đại tràng giả mạc).

• Viêm túi thừa: viêm túi thừa không có biến chứng như thủng hoặc chảy máu có thể cải thiện hiệu quả sau khi điều trị bằng kháng sinh kết hợp nhịn ăn, nuôi dưỡng đường tĩnh mạch. Nếu tình trạng diễn tiến nghiêm trọng có các biến chứng như: thủng, áp xe, chảy máu túi thừa, NB sẽ được can thiệp sâu hơn, thậm chí có thể sẽ phải can thiệp ngoại khoa.

• Ung thư đại trực tràng: tùy thuộc vào giai đoạn bệnh mà phương pháp điều trị có thể khác nhau: cắt hớt niêm mạc đại trực tràng qua nội soi với các ung thư tại chỗ chưa xâm lấn hạ niêm mạc, xạ trị, hóa trị hoặc phẫu thuật với các giai đoạn muộn hơn.

Đau bụng do bệnh lý ở đại tràng có nguy hiểm không?

Đau bụng do bệnh lý ở đại tràng đôi khi do táo bón, tiêu chảy, thường không nghiêm trọng và có thể cải thiện hiệu quả bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể cảnh báo các vấn đề bệnh lý nguy hiểm hơn như: viêm túi thừa, ung thư đại tràng… Người bệnh cần được thăm khám, chẩn đoán và điều trị sớm để tránh biến chứng nghiêm trọng về sau.

Làm sao để phòng ngừa đau bụng do bệnh lý ở đại tràng?

Dưới đây là các biện pháp giúp đại tràng luôn khỏe mạnh, tránh gặp phải các tổn thương không mong muốn:

• Uống nhiều nước để tránh táo bón

• Xây dựng chế độ ăn nhiều chất xơ để tránh tránh táo bón và kích kích lợi khuẩn phát triển trong ruột kết

• Ăn ít thịt đỏ và thịt chế biến sẵn để làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng

Chế độ dinh dưỡng cho người bị đau bụng do bệnh lý ở đại tràng

Người bệnh đang bị đau bụng do bệnh lý ở đại tràng nên áp dụng chế độ dinh dưỡng lành mạnh sau đây:

1. Thực phẩm nên kiêng

Người bệnh nên kiêng một số loại thực phẩm/ đồ uống có hại để giúp giảm viên và cải thiện triệu chứng đau, bao gồm:

• Thịt đỏ
• Đồ chiên nướng
• Thực phẩm chứa đường tinh luyện và carbohydrate tinh chế
• Rượu bia
• Cà phê

2. Ăn nhiều chất xơ

Chất xơ giúp thúc đẩy quá trình loại bỏ chất thải, làm giảm nguy cơ táo bón và viêm nhiễm trong đường tiêu hóa. Ngoài ra, nguồn dưỡng chất này còn giúp giảm áp lực lên bụng và tĩnh mạch, từ đó hạn chế nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng sau đây:

• Bệnh trĩ
• Ung thư đại trực tràng
• Béo phì
• Huyết áp cao

Một số nguồn chất xơ lành mạnh người bệnh nên cân nhắc đưa vào chế độ ăn uống của mình là: ngũ cốc, trái cây rau, các loại hạt…

3. Uống nhiều nước

Mất nước sẽ khiến phân cứng, cử động ruột bị chậm, tắc, làm cho tình trạng đau đại tràng càng diễn tiến nghiêm trọng hơn. Bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên uống 8 ly nước mỗi ngày để hỗ trợ cải thiện triệu chứng bệnh.

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là những chuyên khoa Tiêu hóa uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc những bệnh lý tiêu hóa từ nhẹ đến nặng. Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa - Ngoại khoa - Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bên cạnh đó là sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của khách hàng.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:

Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin liên quan đến tình trạng đau bụng do bệnh lý ở đại tràng, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, bạn đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để chủ động theo dõi, phát hiện bệnh từ sớm, nhằm hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.