Lão hóa da là gì? 9 nguyên nhân gây nên vấn đề mọi người cần để ý

Làn da là “tấm gương” phản ánh sức khỏe bên trong mỗi người. Con người dần già đi theo thời gian. Những dấu hiệu sớm nhất của lão hóa cũng xuất hiện trên da. Quá trình này phụ thuộc nhiều vào lối sống, thói quen sinh hoạt cũng như chế độ dinh dưỡng. Những nguyên nhân lão hóa da sẽ được thạc sĩ bác sĩ CKI Phạm Trường An, chuyên khoa Da liễu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ qua bài viết dưới đây.

Lão hóa da là gì?

Lão hóa da là quá trình suy giảm chất lượng của da, bắt đầu từ sự suy giảm mật độ da, kết cấu collagen, elastin dưới da dần lỏng lẻo, khiến da mất đi sự săn chắc, căng mịn, xuất hiện nếp nhăn. Da trở nên khô ráp, có đốm nám, sạm, không đều màu… Hàng rào bảo vệ da yếu đi khiến da dễ bị tổn thương bởi các yếu tố môi trường.

Quá trình lão hóa do tác động từ những yếu tố bên trong cơ thể và ảnh hưởng từ bên ngoài:

• Lão hóa nội sinh (lão hóa từ bên trong): là quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể theo thời gian, do tuổi tác hoặc do những giai đoạn thay đổi nội tiết tố (mang thai, mãn kinh ở phụ nữ).
• Lão hóa ngoại sinh (lão hóa do ảnh hưởng bên ngoài): tác động của các yếu tố như tia UV, ô nhiễm môi trường, chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, vận động, các thói quen không tốt trong cuộc sống… cũng khiến làn da “già đi”.

Làn da lão hóa sẽ xuất hiện các nếp nhăn, mất đi sự săn chắc, căng mịn. Da trở nên khô ráp, có đốm nám, sạm…

Ở độ tuổi nào da bắt đầu lão hóa?

Làn da đã bắt đầu lão hóa từ năm 25 tuổi, với sự giảm sản xuất collagen và elastin. Đây là những loại protein quan trọng chịu trách nhiệm duy trì sự đàn hồi, săn chắc của làn da. Sự thiếu hụt này tích tụ dần và đến tuổi 35, các dấu hiệu lão hóa da sẽ hiện diện rõ nét hơn. Chính vì thế, việc ngăn ngừa lão hóa cần được quan tâm và thực hiện càng sớm càng tốt.

Nếu da khô sạm, có xu hướng chảy xệ, kém săn chắc, xuất hiện đốm nám, đồi mồi, dễ bị tổn thương… trước 35 tuổi thì đây là dấu hiệu của tình trạng lão hóa sớm.

Nguyên nhân gây lão hóa da

Các yếu tố bên trong chỉ đóng một phần nhỏ trong quá trình lão hóa da, nguyên nhân chủ yếu đến từ tác nhân bên ngoài. Dưới đây là những nguyên nhân gây lão hóa da phổ biến: (1)

1. Do tuổi tác

Càng lớn tuổi, quá trình sản xuất collagen và elastin ở lớp hạ bì càng chậm lại, khiến các liên kết của da lỏng lẻo, da kém đàn hồi, chảy xệ và khô hơn. Lúc này các đường gấp và nếp nhăn sẽ xuất hiện rõ ràng trên da.

2. Do chế độ ăn uống

Chế độ ăn không lành mạnh với quá nhiều đồ ngọt và carbohydrate tinh chế là nguyên nhân dẫn đến lão hóa da sớm. Đường cản trở quá trình hình thành collagen và elastin, khiến da bị lão hóa nhanh hơn, đồng thời thúc đẩy mụn trứng cá phát triển.

3. Do thói quen sinh hoạt

Nhiều thói quen tưởng bình thường nhưng hóa ra là nguyên nhân hình thành các nếp nhăn trên da, như: cười, cau mày, nhăn mặt… Hoạt động lặp lại của các cơ mặt tạo nên những rãnh nhỏ dưới da, theo thời gian sẽ “in hằn” và không thể phục hồi, trở thành một phần diện mạo của bạn, bao gồm: nếp nhăn theo chiều ngang ở trán, vết chân chim ở khóe mắt, rãnh cười…

4. Do gen di truyền

Một số bệnh do gen di truyền hiếm gặp cũng là nguyên nhân gây lão hóa da sớm ở trẻ em và thanh thiếu niên, như: hội chứng Werner, hội chứng Wiedemann-Rautenstrauch, hội chứng Progeria…

5. Do tia UV từ ánh nắng mặt trời

Tia UV trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa da, nhanh hơn nhiều so với quá trình lão hóa tự nhiên. Các tia UVA, UVB là “thủ phạm” làm tổn thương tế bào da, tạo nên các vết bỏng rộp, cháy nắng, nám, sạm da, đồi mồi… Tiếp xúc với tia UV cường độ cao trong thời gian dài cũng làm tăng nguy cơ ung thư da.

Ánh sáng xanh từ màn hình các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, tivi, laptop, máy tính… cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến các sợi collagen, làm giảm độ đàn hồi của da và giảm chất lượng giấc ngủ.

6. Do tác động vật lý lên da

Các tác động vật lý trên da như động tác massage, làm sạch da sai cách lâu ngày có thể khiến làn da chảy xệ.

7. Do thói quen hút thuốc lá

Hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia cũng là những nguyên nhân hàng đầu khiến da lão hóa. Trong thuốc lá có chứa khoảng 60 hóa chất làm tăng nguy cơ ung thư, ngoài ra có nhiều độc tố phá hủy các sợi collagen và elastin dưới da, khiến da mất đàn hồi, săn chắc và sạm da.

8. Do một số tư thế ngủ

Tư thế ngủ không đúng cũng là một nguyên nhân dẫn đến lão hóa da. Các tư thế nằm nghiêng hoặc nằm sấp tạo áp lực lên da mặt, lâu dài sẽ khiến những “nếp gấp” trên da không thể phục hồi. Đó là lý do các chuyên gia luôn khuyến khích tư thế nằm ngửa khi nghỉ ngơi.

9. Stress

Căng thẳng gây ra những thay đổi về hormone cũng như protein trong da, khiến da mất đi độ đàn hồi và hình thành nếp nhăn sớm hơn. Bên cạnh đó, căng thẳng cùng áp lực sẽ góp phần hình thành những thói quen xấu với da, như: nhăn trán, nhăn mày, cắn môi…

Khi cơ thể căng thẳng quá mức, nồng độ hormone cortisol tăng lên, kích thích tuyến bã nhờn tiết nhiều dầu hơn, khiến lỗ chân lông dễ bít tắc và gây mụn. Ngoài ra, căng thẳng cũng làm suy giảm chức năng của lớp sừng - hàng rào bảo vệ da, làm giảm khả năng giữ nước của da và da trở nên khô ráp.

Dấu hiệu nhận biết lão hóa da

Vẻ ngoài già nua, da gặp các vấn đề như nám, nếp nhăn, dễ tổn thương… là những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của quá trình lão hóa. Dưới đây là các biểu hiện của da lão hóa:

• Da thô ráp, mất đi sự mềm mại.
• Da khô hoặc ngứa.
• Tình trạng tăng sắc tố ở các vùng da: mặt, ngực, đốm đồi mồi, nám, sạm da (nhất là với những người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời).
• Xuất hiện nếp nhăn, da chảy xệ, kém săn chắc.
• Da mỏng hơn.
• Dễ bị bầm tím do các mạch máu dưới da mỏng đi.
• Da dễ bị tổn thương.

Đối tượng nào tăng nguy cơ lão hóa da sớm?

Ai cũng có nguy cơ lão hóa da sớm nếu không biết cách chăm sóc và bảo vệ làn da. Tuy nhiên những đối tượng sau có nguy cơ lão hóa da nhanh hơn bình thường: (2)

• Thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
• Tiếp xúc với các nguồn phát ra tia UV nhân tạo (như máy nhuộm da).
• Mang gen di truyền các bệnh gây lão hóa sớm.
• Sống ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt.
• Lạm dụng rượu bia, chất kích thích.
• Hút thuốc lá.
• Tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm hoặc hóa chất có hại cho da.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Lão hóa là quá trình tự nhiên diễn ra song hành với sự phát triển của con người, do đó cần chấp nhận nó như một phần của cuộc sống. Tuy nhiên, nếu các dấu hiệu lão hóa sớm xuất hiện đột ngột, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và ngày càng trầm trọng, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa để khám và tìm hiểu nguyên nhân. Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị, tư vấn các thông tin cụ thể cho từng trường hợp bệnh.

Phương pháp chẩn đoán tình trạng lão hóa da

Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán tình trạng da lão hóa thông qua khám lâm sàng. Đối với những vùng da tăng sắc tố bất thường nghi ngờ ung thư, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sinh thiết da và xét nghiệm mô bệnh học để chẩn đoán xác định ung thư da.

Cách cải thiện tình trạng da lão hóa hiệu quả vượt bậc

Có nhiều phương pháp cải thiện tình trạng lão hóa da hiệu quả, tùy vào dấu hiệu và mức độ lão hóa. Bác sĩ có thể tư vấn các phương pháp trị liệu tại chỗ hoặc thẩm mỹ nội khoa như:

1. Với tình trạng da khô, xuất hiện đốm nám, sạm da

• Thoa kem dưỡng ẩm và các tinh chất chuyên biệt nuôi dưỡng da, duy trì độ ẩm, giúp da căng mọng, mềm mại, hạn chế tình trạng khô da, ngứa da.
• Điều trị nám bằng thuốc thoa, thuốc uống, chiếu laser, peel da…

2. Với làn da nhăn, chảy xệ, có nhu cầu trẻ hóa

• Tiêm axit hyaluronic để giảm những rãnh nhăn, giúp khuôn mặt trẻ trung, làn da mịn màng.
• Tiêm botulinum toxin (tiêm botox) để giảm nếp nhăn ở vùng trán, đuôi mắt và nếp nhăn do cau mày. Tái tạo bề mặt da bằng laser nhằm giảm nếp nhăn nông, điều trị tình trạng tăng sắc tố da…
• Phẫu thuật thẩm mỹ loại bỏ các vùng da chảy xệ, căng da mặt…

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các phương pháp này chỉ có thể khắc phục được các dấu hiệu lão hóa, không thể giải quyết tận gốc nguyên nhân gây lão hóa da.

Biện pháp phòng ngừa da lão hóa theo thời gian

Phần lớn nguyên nhân gây lão hóa da là do yếu tố môi trường và thói quen sống, do đó duy trì những thói quen tốt mỗi ngày có thể giúp ngăn ngừa và làm chậm quá trình lão hóa. Sau đây là một số lời khuyên giúp làm chậm quá trình lão hóa da (3)

• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: sử dụng kết hợp các phương pháp chống nắng cơ học (áo khoác, nón rộng vành, váy chống nắng, ô chống tia UV…), uống viên uống chống nắng và thoa kem chống nắng. Nên lựa chọn kem chống nắng phổ rộng có chỉ số SPF từ 30 trở lên. Thoa kem chống nắng mỗi ngày trước khi ra ngoài 15 - 30 phút và thoa lại sau mỗi 3 - 4 giờ.
• Bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
• Có chế độ dinh dưỡng cân bằng các nhóm chất, ăn nhiều trái cây và rau quả, hạn chế đồ ngọt.
• Hạn chế rượu bia.
• Vận động thường xuyên để cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Làm sạch da hàng ngày để loại bỏ bụi bẩn, lớp trang điểm, mồ hôi…. Tránh sử dụng các sản phẩm dưỡng da chứa thành phần có thể gây kích ứng. Dưỡng ẩm cho da hàng ngày để ngăn tình trạng khô da.
• Tập các bài thể dục nhẹ nhàng hoặc thiền, yoga giúp cân bằng tâm trí, hạn chế căng thẳng.
• Đảm bảo ngủ tối thiểu 7 - 8 giờ mỗi ngày để cơ thể được nghỉ ngơi toàn diện, phục hồi năng lượng.

Khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM quy tụ các chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong lĩnh vực điều trị bệnh về da và chăm sóc thẩm mỹ da, kết hợp với hệ thống máy móc hiện đại, nhằm đưa ra phác đồ điều trị an toàn, hiệu quả, mang đến trải nghiệm dịch vụ chăm sóc làn da tốt nhất cho quý khách hàng.

Trong số những nguyên nhân gây lão hóa da, ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là 3 yếu tố: tuổi tác, hút thuốc lá và tiếp xúc với tia UV. Do đó, để duy trì vẻ ngoài trẻ trung và cơ thể khỏe mạnh, mỗi người nên xây dựng những thói quen lành mạnh, tránh xa các yếu tố nguy cơ và luôn bảo vệ da đúng cách trước tác hại từ môi trường.