Là hệ cơ quan đảm nhận vai trò lưu thông máu trong cơ thể của hầu hết các loài động vật, hệ tuần hoàn chịu trách nhiệm vận chuyển oxy, cacbon dioxit, hormone, chất dinh dưỡng và tế bào máu ra-vào các tế bào trong cơ thể. Điều này giúp nuôi dưỡng các tế bào, hỗ trợ chống lại bệnh tật, duy trì sự cân bằng nội môi, điều hòa nhiệt độ cơ thể và độ pH. Quan trọng là vậy nên sự gián đoạn của vòng tuần hoàn sẽ gây ra các vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng.
Vòng tuần hoàn là gì?
Máu liên tục lưu thông trong khắp cơ thể chúng ta theo một hệ thống tuần hoàn kín, là một hệ tuần hoàn kép, vòng tuần hoàn tượng trưng cho hệ tuần hoàn máu của con người. Đây là một mạng lưới các mạch máu và tim, chịu trách nhiệm vận chuyển máu đi khắp cơ thể.
Máu được bơm qua tim, các mạch máu và các cơ quan của cơ thể. Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp oxy và dưỡng chất cho tất cả tế bào, đồng thời loại bỏ chất thải và carbon dioxide. Có hai vòng tuần hoàn chính là vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn.
Thành phần vòng tuần hoàn máu
Vòng tuần hoàn máu bao gồm nhiều thành phần khác nhau, mỗi thành phần đảm nhận một chức năng riêng biệt cụ thể:
- Tim: Tim giữ vai trò quan trọng trong vòng tuần hoàn, làm nhiệm vụ bơm máu để vận chuyển dinh dưỡng và oxy đến các cơ quan, tế bào. Tim bao gồm: Tâm thất, tâm nhĩ, ngoại tâm mạc, nội tâm mạc và van tim.
- Động mạch: Động mạch mang máu giàu oxy và chất dinh dưỡng từ tim đi đến khắp cơ thể, đáp ứng nhu cầu năng lượng để các tế bào và cơ quan để duy trì sự sống.
- Tĩnh mạch: Tĩnh mạch nhận nhiệm vụ vận chuyển máu đã bị khử oxy từ các cơ quan trở về phổi.
- Mao mạch: Mao mạch đảm nhận vai trò trao đổi chất và khí giữa máu và các mô, tế bào trong cơ thể. Chúng cho phép sự trao đổi oxy, carbon dioxide, nước và các dưỡng chất khác diễn ra.
- Máu: Máu bao gồm các thành phần như: Hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương. Nhiệm vụ chính của máu là cung cấp dưỡng chất và loại bỏ các chất thải trong quá trình chuyển hóa, giúp duy trì sự cân bằng và đảm bảo các cơ quan và mô trong cơ thể hoạt động hiệu quả.
Máu trong hệ tuần hoàn kép lưu thông như thế nào?
Quá trình lưu thông máu chính là đường di chuyển của máu trong cơ thể. Máu được bơm từ tim vào các động mạch, sau đó lưu thông đến các mạch máu nhỏ và cuối cùng trở lại tim thông qua các tĩnh mạch.
Sơ đồ đường đi cụ thể của máu trong hệ tuần hoàn kép như sau:
- Vòng tuần hoàn nhỏ: Máu được bơm từ tâm thất phải đi vào động mạch phổi, sau đó đến các mao mạch phổi để trao đổi khí. Sau khi trao đổi khí, máu giàu oxy được đưa về tâm nhĩ trái qua tĩnh mạch phổi.
- Vòng tuần hoàn lớn: Máu giàu oxy được bơm từ tâm thất trái vào động mạch chủ, sau đó đi đến các mao mạch trong cơ thể để trao đổi khí và dưỡng chất. Máu nghèo oxy sau đó trở lại tim qua các tĩnh mạch và được đưa vào tâm nhĩ phải.
Sơ đồ vòng tuần hoàn máu ở người
Hướng đi của vòng tuần hoàn máu trong cơ thể người như sau:
- Tim bơm máu từ tâm thất qua mạch máu chủ (động mạch) đến các mô, tế bào trong cơ thể.
- Máu lưu thông qua các mạch máu nhỏ hơn, gọi là mao mạch để đưa oxy và dưỡng chất đến các tế bào và cơ quan.
- Sau khi trao đổi chất, máu được thu gom lại qua các tĩnh mạch và trở về tim.
- Quá trình này lặp lại khi tim tiếp tục bơm máu ra khỏi tâm thất và vào các động mạch, mạch máu nhỏ hơn.
Ngoài ra, lực tạo ra từ tim khi tim co bóp chính là lực giúp đẩy máu tuần hoàn liên tục và luôn đi theo một chiều trong mạch. Tuy huyết áp trong tĩnh mạch rất thấp nhưng máu vẫn có thể lưu thông qua tĩnh mạch và trở về tim nhờ các yếu tố sau:
- Sức đẩy được tạo ra từ sự co bóp của cơ bắp qua thành mạch máu.
- Khi cơ thể hít vào, lồng ngực tạo ra sức hút.
- Sức hút từ tâm nhĩ khi bị giãn.
- Các van trong tĩnh mạch giúp máu lưu thông từ phần dưới cơ thể vào tim theo một hướng, ngăn cản máu chảy ngược chiều.
Sơ đồ vòng tuần hoàn máu ở người được thể hiện qua hình ảnh dưới đây:
Chức năng của tuần hoàn máu
Hệ tuần hoàn máu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của cơ thể. Các chức năng chính của hệ tuần hoàn máu bao gồm:
- Vận chuyển chất dinh dưỡng: Hệ tuần hoàn máu vận chuyển các chất dinh dưỡng đến các tế bào và mô trên khắp cơ thể, giúp các tế bào nhận đủ dinh dưỡng để hoạt động và phát triển bình thường, đồng thời chống lại bệnh tật.
- Loại bỏ chất độc hại: Theo vòng tuần hoàn các chất độc hại được hỗ trợ loại bỏ, duy trì sự cân bằng hóa học và chức năng trong cơ thể.
- Duy trì nhiệt độ cơ thể: Hệ tuần hoàn máu giúp duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định và hỗ trợ tạo ra các tế bào mới.
Các bệnh về tuần hoàn máu
Nguyên nhân thường gặp gây ra các bệnh về tuần hoàn máu bao gồm: Lười vận động, ít tập luyện thể thao và không có chế độ nghỉ ngơi phù hợp sau giờ làm việc. Tuần hoàn máu kém hiệu quả có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như:
Suy giảm tuần hoàn máu
Hệ tuần hoàn có nhiệm vụ chính là vận chuyển máu, oxy và dưỡng chất đến các mô, giúp duy trì sức khỏe cơ thể. Nếu lượng máu đến một cơ quan bị thiếu hụt, chức năng hoạt động của cơ quan đó sẽ giảm, gây ra nhiều biến chứng và có thể kéo theo suy giảm tuần hoàn máu.
Rối loạn tuần hoàn máu não
Khi máu không được lưu thông ổn định, dễ dẫn đến rối loạn tuần hoàn máu não. Biểu hiện của bệnh bao gồm: Đau đầu, chóng mặt và mất thăng bằng khi đứng lên hoặc ngồi xuống. Rối loạn tuần hoàn máu não không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà còn phổ biến ở người trẻ do chế độ ăn uống và nghỉ ngơi không điều độ. Mặc dù không đe dọa tính mạng ngay lập tức, bệnh này có thể gây suy giảm sức khỏe nghiêm trọng trong thời gian dài.
Thiếu máu tuần hoàn não
Thiếu máu tuần hoàn não gây thiếu hụt oxy và dưỡng chất cho não bộ do lưu lượng máu đến não giảm sút. Các triệu chứng bao gồm: Đau đầu, chóng mặt, giảm trí nhớ, buồn nôn và ù tai.
Thiểu năng tuần hoàn máu não
Thiểu năng tuần hoàn máu não là tình trạng giảm lượng máu lên não, dẫn đến thiếu hụt oxy và chất dinh dưỡng, làm giảm năng lượng cho các tế bào thần kinh. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: Dị cảm, nhức đầu, chóng mặt, rối loạn giấc ngủ và cảm xúc. Bệnh này rất dễ gặp ở người trung niên và cao tuổi, với tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn nữ giới.
Cách tăng cường tuần hoàn máu
Tùy vào từng trường hợp và mức độ, có thể tăng cường tuần hoàn máu theo một số phương pháp sau:
- Sử dụng thực phẩm nhiều dinh dưỡng: Những loại thực phẩm tốt cho hệ tuần hoàn bao gồm: Các loại quả mọng, lựu, nho, tỏi và cá béo. Đầy đều là thực phẩm giúp tăng cường tuần hoàn máu, cung cấp máu cho toàn bộ cơ thể và cải thiện sức khỏe tim mạch.
- Chế độ sinh hoạt phù hợp: Thực hiện các thói quen lành mạnh và hạn chế thói quen xấu cũng rất quan trọng để cải thiện tuần hoàn máu. Nên tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bộ môn như: Yoga, ngồi thiền, đạp xe, chạy bộ, đi bộ và massage để thúc đẩy lưu thông máu hiệu quả.
- Dùng thuốc tăng tuần hoàn máu não: Một số loại thuốc được dùng để điều trị thiếu máu não bao gồm: Cinnarizin, Cerebrolysin và Piracetam. Ngoài ra, còn có một số loại bổ trợ thường được gọi là thuốc bổ não chứa các thành phần như: Ginkgo biloba (bạch quả) và saponin (rễ cây đinh lăng), cũng giúp tăng cường tuần hoàn máu não.
Trên đây là những thông tin liên quan đến sơ đồ vòng tuần hoàn máu ở người nhà thuốc Long Châu muốn chia sẻ đến bạn. Hi vọng chúng có thể giúp ích cho bạn trong việc tìm hiểu về hệ thống tuần hoàn và các bệnh lý liên quan. Từ đó có thêm kinh nghiệm để bảo vệ sức khỏe bản thân và cải thiện khả năng hoạt động bình thường của hệ cơ quan này.
Xem thêm: Quá tải tuần hoàn liên quan truyền máu và những thông tin cần biết
